غربال اسانس برخی گیاهان بومی برای وجود قابلیت کنترل گونه های مهم سخت بالپوش آفت محصولات انباری

ترکیبات حشره کش مشتق شده از گیاهان می توانند جایگزین های طبیعی مناسبی برای حشره کش های رایج باشند. این ترکیبات در طبیعت به راحتی تجزیه شده و برای انسان و موجودات غیر هدف کم خطر هستند. در این تحقیق، سمیت تدخینی، اثرات دورکنندگی و دوام اثر حشره کشی اسانس گونه های سرو شاملcupressus macrocarpa ، c. sempervirens، c. arizonica، thuja orientalis و juniperus communis روی حشرات کامل شپشه قرمز آرد tribolium castaneum، سوسک کشیش rhyzoperta dominica، سوسک توتون lasioderma serricorne و شپشه برنج sitophilus oryzae مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها از برگ های خشک شده درختان و بوسیله دستگاه کلونجر تهیه گردیدند. از شیشه هایی به حجم 40 میلی لیتر جهت انجام آزمایش های زیست سنجی و از کاغذ صافی واتمن n?1 بعنوان منبع متصاعد کننده اسانس استفاده شد. اثر دورکنندگی اسانس، از طریق مقایسه تعداد حشرات کامل در دو قسمت تیمار شده و تیمار نشده براورد شد. در بررسی دوام اثر حشره کشی اسانس مشابه سمیت تدخینی، ظروف با غلظت مورد نظر هر یک از اسانس ها تیمار شدند اما حشرات کامل با گذشت 0، 24 و 48 ساعت پس از تیمار در شیشه های آزمایش قرار گرفتند. نتایج سمیت تدخینی نشان داد با افزایش غلظت اسانس در تمامی گونه های مورد مطالعه میزان مرگ ومیر نیز افزایش یافت. در میان اسانس های مورد مطالعه بیشترین سمیت مربوط به اسانس c. arizonica و بر روی حشرات کامل سوسک کشیش بود. میزان lc50 اسانس روی این آفت 33 میکرولیتر بر لیتر هوا براورد شد. کمترین سمیت مربوط به اسانس t. orientalis با lc50 برابر با 628 میکرولیتر بر لیتر هوا بود. بیشترین و کمترین درصد دورکنندگی را اسانس c. arizonica بترتیب در حشرات کامل t. castaneum و s. oryzae با 36/70 و 58/32 ایجاد کرد که بترتیب در گروه iv و ii از گروه های شش گانه تقسیم بندی اثرات دورکنندگی قرار گرفتند. میزان دوام بسته به اسانس و نوع آفت متفاوت بود. با مبنا قرار دادن زمان 48 ساعت مشخص شد بیشترین دوام مربوط به دو اسانس c. arizonica و c. sempervirens بترتیب برای حشرات کامل r. dominica و l. serricorne با 33/83 درصد کشندگی و کمترین دوام مربوط به اسانس t. orientalis بود که با گذشت این زمان مرگ ومیر از 2/6 درصد به صفر کاهش یافت. نتایج نشان دهنده سمیت تنفسی اسانس سه گونه متعلق به جنس cupressus روی دو گونه سوسک کشیش و سوسک توتون بود که می توانند جایگزین مناسبی برای ترکیبات شیمیایی باشند. البته این امر نیاز به انجام تحقیقاتی در شرایط عملی است تا بتوان با اطمینان بیشتری بر این مهم مدعی بود.